در زون ساختاری-چینه‌ای زاگرس چین‌خورده ماگماتیسم و پلوتونیسم قابل توجهی مشاهده نمیشود به همین سبب ذخایر گوهرسنگی مرتبط با فعالیتهای آذرین و سامانه‌های هیدروترمال نیز تاکنون در این مناطق عمدتا گزارش و اکتشاف نشده است.خواص عقیق یمنی  از ذخایر گوهرسنگی استان فارس میتوان به چرت های رادیوالریتی در مناطق افیولیتی نیریز، گرهک‌های سیلیسی، میان‌لایه‌هایی از چرت، و تا حدودی جاسپر-عقیق در سازندهایی مانند گروه شورجستان و رخنمونهای اندکی از رگه‌های دُرکوهی و کوارتز روتایل در شمال شرق استان اشاره کرد.

زون زاگرس چین‌خورده در منطقه فارس عمدتا متشکل از سازندهای تبخیری، آواری و کربناته است، در مناطق جنوب و جنوب غرب استان فارس در زون زاگرس چین‌خورده (سازندهای گچساران و بختیاری) کانی‌سازی ژیپس در قالب گوهرسنگ ساتین‌اسپار و سلنیت رخ داده است.

در پژوهش حاضر گوهرسنگ ساتین‌اسپار نخست بر اساس ویژگیهای فیزیکی در بررسیهای صحرایی تشخیص داده شد و سپس با استفاده از تجزیه به روش پراش پرتو اشعه ایکس اثبات گردید. پدیده نوری چشم گربه ای یا درخشش شناور که ناشی از آرایش منظم و موازی بلورهای فیبری ساتین‌اسپار است با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی در دو جهت، یکی عمود بر راستای فیبرها و دیگری هم جهت با راستا (طول) فیبرها مورد بررسی قرار گرفت و همانطور که مشاهده میشود خاصیت چشم گربه‌ای تنها در جهت عمود بر راستای فیبرهای ساتین‌اسپار ایجاد میگردد.

به عبارت دیگر اگر پرتوهای نوری به صورت عمود بر سطح بلور (عمود بر راستای فیبرها) تابیده شوند، این پدیده قابل مشاهده است. اما اگر تابش پرتوهای نور را در مقطع عرضی بلور که هم جهت با راستای طول فیبرهای ساتین‌اسپار است در نظر بگیریم، پدیده چاتویانسی مشاهده نمیشود.

تراش

هدف بررسی وضعیت تراش و پالیش‌پذیری بلورهای ساتین‌اسپار در منطقه اکتشافی، چندین نمونه از این گوهرسنگ برای تراش فانتزی و ساخت وسایل تزئینی انتخاب گردید. اگر قطر بلند یک نگین بیضی شکل را در صفحه‌ای از بلورهای ساتین‌اسپار که در آن فیبرها موازی یکدیگر مشاهده میشود، عمود بر راستای فیبرها تراش بزنیم، پدیده چشم‌گربه در بیشترین حد خود در تراش دامله مشاهده ایجاد میشود.

ارزش اقتصادی ساتین اسپار

امروزه در بخش معدن داشتن آگاهی و اطلاع دقیق از نوع ماده معدنی و کاربردهای آن بسیار حائز اهمیت است. ممکن است به دلیل عدم اطلاعات کافی از بازار مصرف و کاربردهای یک نوع ماده معدنی سالها استفاده از آن محدود به یک صنعت و بازار مصرف خاصی باشد، در این صورت نمیتوان به ارزش واقعی آن پی برد. در کشور پهناور ایران گسترش سازندهای تبخیری و کربناتی بسیار چشمگیر است. استفاده از این ذخایر بدون توجه به ارزش واقعی و کاربردهای اصلی آنها در واقع نوعی تاراج منابع معدنی قلمداد میشود.

به عنوان مثال سود حاصل از استفاده کربنات کلسیم (گاها با خلوص بالا) در صنایع عمرانی نمیتواند قابل مقایسه با سود حاصل از آن در صنایع داروسازی و پزشکی باشد. همچنین استفاده از ذخایر سولفات کلسیم نظیر گروه ژیپس و سلنیت در صنایع ساختمان سازی درآمد و ارزآوری بسیار کمتری نسبت به درآمد حاصل از صادرات و استفاده آن در صنعت گوهرتراشی و ساخت وسایل هنری دارد. اکتشاف ذخیره گوهرسنگ ساتین‌اسپار در استان فارس و کاربرد آن در گوهرتراشی مثال واضحی در توضیح مطالب مطرح شده است و میتواند راه اکتشاف ذخایر بیشتری از این گوهرسنگ را در سایر مناطق کشور هموار سازد.

https://chaav.ir/blog/15-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5+%D8%B3%D9%86%DA%AF+%D9%84%D8%A7%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AF+%7C+0+%D8%AA%D8%A7+100%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5+%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%DB%8C%D8%8C+%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C+%D9%88+%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7

از کاربردهای گوهرسنگ ساتین‌اسپار عالوه بر استفاده در صنعت میتوان به کاربرد آن در گوهردرمانی ، و کاروینگ ، فانتزی ، تزئین منازل، ساخت انواع وسایل تزئینی و همچنین استفاده در انواع تراشهای دامله اشاره کرد . کشورهای آلمان، آمریکا و مراکش مثال‌هایی از صادرکنندگان محصوالت ساخته شده با ساتین‌اسپار در دنیا هستند. بکارگیری ساده‌ترین ابزار جهت ساخت لامپ‌های ساتین‌اسپار با فرمی خاص (متناسب با فرهنگ و رسوم این کشورها) باعث اشتغالزایی و صادرات عمده این گوهرسنگ از مراکش شده است.